پژوهشی در اخوانیه‌های معاصر

اخوانیه و اخوانیه­سرایی یکی از گونه­های دیرپای ادبیات فارسی و جزو زیرشاخه­های ادب غنایی است که شاعران از سده­های نخستین ادب فارسی، بدان توجه داشته‌اند. اخوانیه به اشعاری گفته می­شود که میان دو شاعر که با یکدیگر رابطه­ی دوستی و برادری دارند، رد و بدل می­شود. درون‌مایه­ی اخوانیه­ها بسیار گسترده است؛ امّا بیشتر حول محورهای: ستایش از دوستان اهل فضل و ادب، احوال‌پرسی­های دوستانه، شکوه و گلایه­های خصوصی، شکایت از روزگار و اهل روزگار، طنز و طیبت و... می­چرخد. پژوهشگران و محققان ادب فارسی اعتنای چندانی به این خرده‌ژانر ادبی نداشته‌اند و تحقیقات بسیار کمی در این زمینه به سامان رسانده‌اند. در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی، ضمن بررسی اجمالی تاریخچه­ی اخوانیه، نمونه­های آن را در آثار شاعران معاصر بررسی و گونه­های مختلف آن را دسته­بندی کرده­ایم. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد گسترش ابزارهای گوناگون ارتباطی در روزگار معاصر، از رونق اخوانیه‌سرایی کم نکرده است. نیز، با وجود دگرگونی‌های بسیاری که ساخت و درون‌مایه‌ی شعر فارسی در سده‌ی حاضر به خود دیده است و بسیاری از قالب‌های کهن و گونه‌های ادبی در برابر تحولات شعر نوگرا به ورطه‌ی فراموشی سپرده شده‌اند، شاعران معاصر به شکلی بسیار گسترده، به سنت اخوانیه‌سرایی توجه داشته‌اند.